ولی‌الله شجاع‌پوریان، مدیر مسئول روزنامه همدلی / یادداشت روشن خبر

ولی‌الله شجاع‌پوریان، مدیر مسئول روزنامه همدلی  نوشت:

چاپلوسی از صفات منفی و رذایل اخلاقی در دین اسلام و سایر مکاتب دینی و فلسفی است و در فرهنگ‌های مختلف مورد نکوهش قرار گرفته است‌. درادبیات غنی ایران، شاعران بلندآوازه ای در ذم و نکوهش چاپلوسی اشعار قدرتمندی سروده‌اند. سعدی در گلستان، باب چهارم، حکایت ۱۲گوید:از صحبت دوستی برنجم    که اخلاق بدم ،حسن نماید.  عیبم ، هنر وکمال بیند.  

خارم گل ویاسمن نماید. کو دشمن شوخ وناپاک   تاعیب مرابمن نماید.ریشه ضرب‌المثل بادمجان دور قاب‌چین در فرهنگ ایرانی نشان  از دیرینگی این رذیلت اخلاقی در فرهنگ ما  دارد. در بسیاری از آموزه‌های دینی به ویژه  نهج‌البلاغه در حوزه حکمرانی با تاکید بر اجتناب از به کار گرفتن مدیران متملق و چاپلوس، بهترین انسان‌ها را منتقدان با نقد سازنده و برگزیده‌ترین مشاوران را بیان‌کنندگان حقیقت‌های هر چند تلخ معرفی کرده است. امیرالمومنین (ع) در نامه ۵۳ همچنین به مالک سفارش فرموده‌اند: «تو نباید دنبال کارگزاران متملق و چاپلوس باشی، بلکه باید دنبال فردی باشی که حقایق را با زبان کارشناسی و علمی و پیش‌بینی اوضاع و چگونگی وضع جامعه برایت بازگو کند.»بدیهی است رواج روحیه تملق و چاپلوسی و مجیزگویی دلایل و مقدمات متفاوت و متعددی دارد که ذکر و واکاوی آن در این مقال نمی‌گنجد، اما به‌طور خلاصه تمرکز قدرت، اقتصاد رانتی و ناسالم، خفقان و فضای سانسور، عدم توجه حاکمیت به شایسته‌سالاری، ایجاد فضای منفعت‌طلبی و … از اهم دلایل ترویج این روحیه در یک جامعه به ویژه در بین مدیران می‌شود. در ایران به دلیل فرهنگ استبدادی و زمینه‌های تاریخی، نمونه‌های چاپلوسی و تملق در درباریان و دستگاه قدرت به وفور وجود داشته و واقعیت‌های تلخ و قابل تاملی وجود دارد. این شاخص در میان نزدیکان پادشاهان و حاکمان سست‌عنصر و ضعیف نمود بیشتری داشته و تا به امروز نیز شاهد بروز و ظهور آن هستیم و در این روند معیوب، سفله‌گان متملق بر حق‌گویان باتدبیر ترجیح داده می‌شوند.

در ایران کنونی،پدیده ی چاپلوسی، تملق،چرب زبانی،مداهنه، مجیزگویی، دم لیسه،کرنش گری،زبان بازی وفرومایگی به ویژه در میان مدیران و کارگزاران حاکمیتی و دولتی رواج فراوانی یافته است که درقالب تشبیه های اغراق‌آمیز در خصوص مسوولان امور ظهور و بروز دارد و سوگمندانه در سال‌های اخیر شیاع و شیوع  بیشتری یافته  وبه یک فرهنگ عمومی در میان آنان تبدیل شده است.  دولت وفاق در کنار اختیارات ناداشته‌ای که در حوزه های مختلف دارد، دست کم در این زمینه می‌تواند بدون کسب مجوز و اجازه و رخصت و مصوبه، نقشی در کاهش این خصیصه ناپسند اخلاقی به ویژه در میان مدیران و  کارگزاران دولتی داشته باشد.

با توجه به ارجاعات متعدد دکترپزشکیان به نهج‌البلاغه و آموزه‌های آن در خصوص مبارزه با تملق و چاپلوسی، انتظار می‌رود رئیس  جمهور و مجموعه دولت ایشان در این زمینه قدم‌های مثبتی بردارند؛ اخیرا کلیپ‌هایی از برخی جلسات دولتی در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود که مضمون آن چاپلوسی برخی مدیران از مسئولان دولتی می‌باشد، از این رو می‌طلبد که دولت و رئیس جمهور محترم به تاکیدی سخت‌گیرانه مدیران دولتی را از داشتن چنین روحیه‌ای منع کنند. فضای تعریف و تمجید در جلسات کابینه و سایر همایش‌های دولتی برچیده شود، نصب عکس و بنر و امثالهم در ادارات دولتی و وزارتخانه‌ها ممنوع شود، تشریفات مربوط به بسیاری از انتصابات و آیین‌های تودیع و معارفه سامان‌دهی شود، در صورت سخنرانی مدیران دولتی با محتوای چاپلوسی تذکرات لازم در همان موقع به مدیران داده شود، پیام‌های تبریک و تسلیت در رسانه‌ها و اهدای گل و … به مدیران برچیده شود و خلاصه از هر اقدامی که می‌تواند باعث کم‌رنگ شدن این رذیلت اخلاقی در بین مدیران و جامعه شود، استقبال کرد. بر فرض رد تئوری باتلاق پاستور دولت وفاق، مجموعه شرایط بین‌المللی و داخلی به‌گونه‌ای است که در بسیاری از عرصه‌ها بدون مجوزهای لازم نمی‌توان دستاورد خاصی را از دولت مطالبه کرد، حال که دولت پزشکیان در بین عامه مردم به صداقت و اخلاق‌مداری شهره است، می‌توان امیدوار بود که بتواند رویه‌های چاپلوسانه‌ای که در چند دهه اخیر در نظام حکمرانی ریشه دوانده را حداقل در دولت خود قطع کند و یکی از شاخص‌های مفسده‌برانگیز ارتقا در نظام دولتی را از کار انداخته و راه را برای ورود نیروهای سالم و صالح به نظام حکمرانی دولتی هموارتر کند.